Oy Nasıl Kullanılır? Kimler Oy Kullanabilir?

Oy Nasıl Kullanılır? Kimler Oy Kullanabilir?

Türkiye’de genel seçimler her 5 senede bir tekrarlanmaktadır. Bu kurala dayanarak bir sonraki genel seçimin 18 Haziran 2023’te yapılması bekleniyor. Bazı durumlarda seçimler daha erken bir tarihe de alınabiliyor. Seçimlere yaklaşırken çoğu vatandaş nasıl oy kullanılacağını, kimlerin oy kullanma yetkisi olduğu araştırmaya başladı. Bu yazıda, ülkemizde yer alan kanunlara göre oy nasıl kullanılır, kimler oy kullanabilir gibi sorulara yanıt vereceğiz.

Türkiye’de Seçimler

Ülkemizde seçimlerde oy kullanabilmek için en önemli kriter Türkiye vatandaşı olmak ve belli bir yaşta olmaktır. Yaş sınırı tarihsel süreçte farklılıklar göstermiştir. Seçimlerin ne zaman yapılması gerektiği, kimlerin oy kullanabileceği, süreç içinde yasa değişikliklerine göre farklılık göstermektedir. Günümüzde ülkede şu altı kategoride seçim işlemi gerçekleştirilmektedir:

• Cumhurbaşkanı (ulusal düzeyde)
• Parlamento (ulusal düzeyde)
• Belediye başkanı (yerel düzeyde)
• İlçe belediye başkanı (yerel düzeyde)
• Belediye meclisi (yerel düzeyde)
• Muhtar (yerel düzeyde)

Önceki yıllarda cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından seçilirken 2007 yılında yapılan anayasa değişikliği ile vatandaşlar tarafından oylanarak seçilmektedir. Tarihsel süreç boyunca bu ve buna benzer değişiklikler neticesinde oy verme, oy kullanma gibi konularda da yenilikler gerçekleşmiştir. Son anayasa ile oy nasıl kullanılır ve kimler oy kullanabilir gibi soruların cevaplarını sizlerle paylaşacağız.

Oy Nasıl Kullanılır?

Genel seçim yaklaşırken vatandaşların en merak ettiği konulardan birisi de nasıl oy kullanılacağı oluyor. Son anayasaya göre seçimlerde oy nasıl kullanılır sorusunu aşağıdaki gibi sırasıyla açıklayalım:

• İlk olarak seçimlerde oy kullanabilmek için, gerekli şartları taşıyor olmak gerekir. Bu şartların neler olduğunu bir sonraki başlıkta açıklayacağız.
• Gerekli şartları sağlayan bir seçmenseniz, ikinci olarak oyunuzu nerede kullanacağınızı bilmeniz gerekmektedir. Genellikle oy verecek olan vatandaşların ikametgah adreslerine gerekli bilgilerin yer aldığı seçmen kağıdı gelir. Eğer kağıdınız yoksa bu bilgilere Yüksek Seçim Kurulu (YSK) resmi web sitesi üzerinden, e – Devlet üzerinden ya da Seçmen Sorgulama uygulaması üzerinden ulaşabilirsiniz. Böylece nerede ve hangi sandık numarasında oy kullanacağınızı öğrenebilirsiniz.
• Oy vermeye gittiğinizde yanınızda mutlaka Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğunuzu belgeleyen kimliğiniz olmalı. Elbette kimliğiniz üzerinde T.C kimlik numaranız da bulunmalı. Kimlik kartı olmayanlar, onun yerine geçebilecek sürücü belgesi, evlenme cüzdanı, pasaport gibi resmi belgelerle de oy vermeye gidebilecek.
• Oy verme esnasında fotoğraf çekmek, videoya çekmek gibi işlemler kesinlikle yasaktır. Bu nedenle oy verilecek kabine girerken yanınızda telefon, fotoğraf makinesi gibi cihazların olmamasına özen gösterin.
• Oy kullanacağınız alana girdiğinizde görevliler size oy pusulası, zarf ve mühür vereceklerdir.
• Kabine girdiğinizde oy pusulasına herhangi bir şekilde zarar vermemeniz gerekir. Pusulanın yırtılması, birden fazla noktaya mühür basılması, imza gibi işaretler konulması oyunuz geçersiz olmasına neden olacaktır.
• Oy pusulasında adaylar bulunmaktadır. Bu aşamada desteklediğiniz ve oy vermek istediğiniz parti, kişi ya da ittifak adayının bulunduğu bölümde yer alan bölgeye, taşırmadan “EVET” ya da “TERCİH” yazan mührü basmanız gerekir.
• Mührü bastıktan sonra, mühürlenen kısım üste kalacak ve pusulanın diğer kısımlarına bulaşmayacak şekilde katlanarak zarfa konulmalı ve zarfın ağzı kapatılmalıdır.
• Kaindeki işlemini tamamlayan vatandaş, zarfı sandığa attıktan sonra listede isminin bulunduğu kısma imza atmalıdır.
• Aynı anda birden fazla seçim yapılacaksa kabindeki her işlem, diğer pusulalar için de tekrarlanır.

Oy verme işlemi yukarıda anlatıldığı gibi gerçekleştirmektedir. Peki Türkiye Cumhuriyeti’nde kimler oy kullanabilir, oy kullanmak için gerekli şartlar nelerdir?

Kimler Oy Kullanabilir?

Türkiye Cumhuriyeti’nde gerçekleştirilen seçimlerde kimlerin oy kullanabileceği yasalarla belirlenmiştir. Kimler oy kullanabilir sorusuna cevap olarak, oy kullanmak için gereken şartlar aşağıda maddeler halinde verilmiştir:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
• 18 yaşını doldurmuş olmak,
• Silah altında bulunan er ya da erbaş olmamak
• Askeri okulda öğrenci durumunda olmamak
• Ceza infaz kurumunda hükümlü olmamak
• Mahkeme kararı ile kısıtlı halde bulunmamak

Tüm bu şartları sağlayan ve yurt dışında bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları da oy kullanabilmektedir.

Yukarıda belirtilmiş olan şartları karşılayan herkes seçimlerde oy kullanabilir. Bunun yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşayan ve yukarıdaki şartları sağlayan engelli vatandaşlar için farklı prosedürler uygulanabilmektedir. Bu kişiler akrabaları ya da diğer kişilerin yardımıyla oy kullanabilmektedir. Görme engelliler için ise kabinde tek başlarına oy verebilmelerini sağlayacak bir şablon hazırlığı da yapılmaktadır.